13-07-2021

Slimmer organiseren als je (iets van) AD(H)D hebt

Lees verder

Slimmer organiseren als je (iets van) AD(H)D hebt

Tien tips om meer grip te hebben op de drukte in je werk

Er is nog maar weinig geschreven over werken met een aantal AD(H)D gerelateerde kenmerken. In dit tweede artikel uit een serie van drie gaat het over het organiseren van je werk. Vrijwel iedereen die iets van AD(H)D heeft, zal zich hierin herkennen: (te) veel werk op je schouders. Dat werkt soms jaren goed, totdat er iets gebeurt. Op het werk of privé wordt de lastendruk groter, door bijvoorbeeld een promotie of een kind. Of je moet meer op je tenen lopen omdat je nieuwe manager vooral ziet wat er niet goed gaat. Om te voorkomen dat het écht teveel wordt, is het van belang grip te hebben op wat er nu precies gebeurt.

Een mix van vier factoren
Hieronder tref je de vier belangrijkste factoren aan die ervoor zorgen dat veel mensen met iets van AD(H)D zich overbelast voelen. Het mooie is dat er veel goede kanten zitten aan de ondergenoemde factoren. Ze zullen ook regelmatig in je voordeel werken: zo ben je vaak enthousiast en zul je niet snel klagen dat het teveel is. Je ziet vaak nog wel kans om een probleem op te lossen en je komt soms met verrassende nieuwe ideeën omdat je een paar uur heel geconcentreerd aan een klein onderdeel hebt gewerkt. Maar de combinatie kan je ook in de problemen brengen. Het is dus van belang te snappen hoe het werkt om aan de voor jou juiste knoppen te kunnen draaien.

• Optimisme, en al helemaal als het de tijd betreft. Je denkt vaak ‘dat kan nog wel even’ of je neemt een taak aan die je veel meer tijd kost dan je had gepland. Je geeft je tijd gul, bent geneigd om anderen te helpen. En dat jij zelden ‘nee’ zegt, daar gaan anderen op rekenen. Soms is er ook een bepaald aspect van de klus waar je helemaal in opgaat, waardoor je tijd tekortkomt. Dan ben je opeens bezig hele mooie sheets of grafieken maken. Wat dus best nuttig kan zijn, maar jou in (tijds)problemen kan brengen.
• Je ziet overal kansen. Veel mensen die iets van AD(H)D hebben, hebben een creatieve geest en spotten veel meer de mogelijkheden dan de onmogelijkheden. Kortom, zaken anders organiseren, nieuwe doelgroepen, nieuwe producten: jij hebt altijd wel ideeën. En zult dus ook vaak degene zijn die ermee aan de slag gaat.
• Je wilt het (extra) goed doen. Mogelijk doe je dat onbewust ook om te compenseren dat er regelmatig ook dingen niet zo lekker lopen. Veel mensen met iets van AD(H)D krijgen bovengemiddeld veel kritiek omdat ze te laat zijn met zaken of niet geordend genoeg. Dat doet wat met je zelfvertrouwen. En dus ga je nog harder werken, zodat niemand je kan betichten van luiheid. Zie hierbij ook mijn vorige artikel over AD(H)D over dealen met kritiek.
• Je maakt vervelende zaken niet af of stelt ze uit. Soms zullen mensen je een perfectionist noemen, of jij jezelf. Maar behalve dat je misschien wilt voorkomen dat je fouten maakt, vind je het ook gewoon lastig om volgens vaste structuren te werken. Prioriteiten stellen is vaak niet het probleem, maar wel je eraan houden. Je doet dus vaak allerlei dingen tussendoor. Bovendien ben je geneigd zaken die je lastig vindt (je uren schrijven, administratieve klussen) uit te stellen. Die kosten je dan later helaas vaak veel meer tijd, omdat je dingen vergeten bent. Snel inspelen op iets acuuts met veel reuring vind je meestal gemakkelijker. Verse prikkels, zeg maar.

Lees ook: Plezier in je werk als je (iets van) AD(H)D hebt

Wat denkrichtingen om er net wat anders mee om te kunnen gaan:

1. Vertraag voordat je je tijd aanbiedt. Vraag even bedenktijd (‘ik kom er straks op terug’) en stel jezelf de volgende vragen:
• Wat is een reële verwachting van de te besteden tijd? En als ik dat niet zeker weet: hoe kan ik daar achter komen?
• Moet ik het doen of is het logischer dat iemand anders het doet?
• Heb ik er zin in? Schiet ik er iets mee op?
• Wat verlies ik mogelijk als ik ‘ja ’zeg? (bijvoorbeeld: geen tijd voor mijn ouders, een andere klus lukt niet meer)
2. Plan er standaard 20% tijd bovenop. Juist met lucht tussen je afspraken, ben je op je best. Dan heb je meer kans dat je zaken ook gelijk even afhandelt of opslaat. En dan kun je beter inschatten of het past.
3. Zorg voor meer sleutelrekjes in je leven. Opruimen is een lastig ding als je iets van AD(H)D hebt. Je kunt het vaak nauwelijks opbrengen. Maar soms kost zoeken je zoveel werk, dat het ook weer frustrerend is. Maak het je gemakkelijk met heldere mappen en bakken. Logische plekken waar je altijd zaken kwijt kan. Analoog aan het sleutelrekje naast de deur, kun je zo gewoontes kweken die je veel zoektijd besparen.
4. Zorg af en toe voor een prikkelvrije omgeving. Werk een dag of paar dagen per week thuis of start de dag vroeg zodat je optimaal geconcentreerd zaken kunt afwerken.
5. Volg je eigen energieritme. Bij de een is dat ‘s nachts, de ander ‘s morgens vroeg. Kijk goed naar wanneer jij op je best bent en doe dan de dingen waar je tegenop ziet of die veel concentratie vergen.
6. Houd een lijst bij waar je je ideeën in kwijt kunt. Geef jezelf een kwartiertje om het te noteren. Dan kun je, met het geruste gevoel dat deze geniale gedachte niet verdwijnt, misschien nu eerst iets gaan doen dat meer haast heeft.
7. Manage de verwachtingen tijdig. In je optimisme geef je misschien ook pas laat door dat het echt niet gaat lukken. Dat is vervelend voor je collega/manager of (interne) klanten. Dus bouw een moment in je agenda in om te kijken wat er gaat lukken en wat niet.
8. Plan een maandelijkse heisessie van een uur met jezelf. Of met je manager (alleen als hij/zij het echt heel goed met je voorheeft). Doel is om weer eens na te denken over vragen als:
• Hoe gaat het met mij fysiek en mentaal? Ben ik nog gezellig voor mijzelf en anderen? Slaap ik nog goed en kan ik me ontspannen?
• Lukt het me om mij aan mijn afspraken te houden of heb ik veel meer onder handen dan ik aankan?
• Ontwikkel ik me nog? Doe ik nog de goede dingen voor mijzelf? Ervaar ik werkplezier?
• Waar wil ik de komende tijd extra op letten?
9. Verdeel echt vervelende klussen in micromomenten. Als je ergens echt een hekel aan hebt, administratie bijvoorbeeld: doe het dan telkens in hele korte sessies, zodat de drempel niet te hoog is.
10. Laad jezelf op. Urenlang werken is vaak een opgave. Gelukkig heeft allerlei onderzoek laten zien dat je helemaal niet ontzettend lang hoeft te werken om productief te zijn. Ook in kortere brokken kun je veel toevoegen. En waarschijnlijk ben jij gebaat bij regelmatig even afleiding, iets fysieks tussendoor. Even hardlopen, even een momentje in de tuin, een beetje muziek.

Nee, de knop moet niet om

Alleen al door je bewust te zijn van hoe het bij jou werkt, kun je gemakkelijk aan de rem trekken. Misschien denk je: helder, de knop moet om. Maar zo werkt het niet. Een mens verandert zijn vaste denkpatronen en gewoontes niet gemakkelijk en als (iets van) AD(H)D hebt, waarschijnlijk al helemaal niet. Daarom is het goed om in kleine stapjes te werken. Maak je één of twee van de bovengenoemde tips eigen. Momenten waarop er iets misgaat, leveren vaak een hoop negatieve energie op. In plaats van die te besteden aan zelfverwijt, is het veel nuttiger en prettiger om een plannetje te maken voor de toekomst. Door meer sleutelrekjes te organiseren in jouw leven, bijvoorbeeld. Daar kun je jaren plezier van hebben.

Voor dit artikel heb ik onder andere gebruik gemaakt van het boek: Opgeruimd leven met ADHD, van Judith Kolberg. Als je meer wilt lezen over dit onderwerp kun je ook op mijn website kijken.