27-06-2022

De vierde industriële revolutie: hoe zorg jij voor jezelf?

Lees verder

De vierde industriële revolutie: hoe zorg jij voor jezelf?

In deze revolutie gebaseerd gaat het om de samensmelting van ontwikkelingen in de fysieke, digitale en biologische wereld. Het gaat om (AI) kunstmatige intelligentie, om, robotica, het internet of things en een aantal belangrijke technologische vernieuwingen zoals 3D printing die de wereld zullen veranderen.

We zijn kleine radartjes in deze grote ontwikkelingen, we moeten ergens in die ontwikkelingen ons werk doen. We kunnen wel zorgen dat we alert blijven op onze eigen kansen en werkzekerheid. In dit stukje zet ik een aantal denkrichtingen op een rij gericht op jouw toekomst.

Lees ook: Nu is de tijd om te onderhandelen ook als dat niets voor jou is

Een aantal ontwikkelingen op een rij:

• Nieuwe banen en banen die verdwijnen
De afgelopen decennia zagen we al hoe banen verdwenen: met name door digitalisering. Sommige banen verdwenen gedeeltelijk en soms zelfs helemaal: callcentermedewerkers, postbezorgers, bankmedewerkers, verkoopmedewerkers in winkelstraten, automonteurs (want elektrische auto’s vergen minder onderhoud). Tegelijkertijd kwamen er (meer) nieuwe banen voor terug: werkzaamheden rondom de energietransitie, werken met algoritmes en kunstmatige intelligentie. Of de banen vergen andere vaardigheden: zo moeten automonteurs die wél als automonteur blijven werken zichzelf bekwamen op het gebied van elektronica. En voor veel banen geldt dat de vaardigheden van de 21ste eeuw moeten worden aangeleerd. De komende jaren zal de helft van de beroepsbevolking zich moeten om- of bijscholen. Het tempo daarvan zal steeds hoger komen te liggen. Kortom, een leven lang leren wordt steeds nadrukkelijker de realiteit.

• Stressbestendigheid en communicatieve vaardigheden
Voor veel beroepen, zoals dat van leerkracht, vrachtwagenchauffeur, beveiliger, geldt dat er hogere eisen gesteld worden op het vlak van communicatie en stressbestendigheid. Uit onderzoek( WRR) blijkt dat zij vergeleken bij 10 jaar geleden nu beter moeten communiceren, stressbestendiger zijn en over meer mensenkennis beschikken. Ze hebben te maken met een grotere diversiteit aan cliënten, leerlingen en moeten meer problemen zelf oplossen. Bovendien is de werkdruk behoorlijk toegenomen. In veel organisaties wordt ‘lean’ gewerkt en krijgt de werknemer meer verantwoordelijkheden. Veel mensen hebben last van de toegekomen druk: het aantal werknemers dat uitvalt door burn-out is de afgelopen jaren sterk gestegen. Er valt kortom in veel gevallen te winnen bij versterking van sociale vaardigheden en inzicht in eigen psychologie.

• We zijn schaars (en zeker de jongere generatie)
De omvang van de beroepsbevolking, mensen tussen de 15 en 75 jaar, zal vanaf 2025 afnemen: er zal structureel te weinig personeel zijn. Werkgevers zullen meer dan ooit hun best moeten doen om hun personeel gemotiveerd te houden en aan zich te binden. De gemiddelde leeftijd van de werknemer zal flink omhoog gaan. Een groep die qua ontwikkeling nogal verwaarloosd werd. Slechts een klein percentage van de opleidingsbudgetten werd besteed aan 50-plussers. Dus ook als je 50 of 60 bent, is het zaak om aan je ontwikkeling te werken. Het idee dat je de rit kunt uitrijden na je 60ste is achterhaald. De jongste generatie (geboren vanaf 2000), generatie Z, is een kleine generatie, terwijl zij tegelijkertijd het best geëquipeerd zijn voor het aansturen van nieuwe technologische ontwikkelingen. Er zal waarschijnlijk om ze gevochten worden.

• Werken en leren, zorgen en ontspannen meer door elkaar heen
Loopbanen zullen er anders gaan uitzien: steeds minder scherp zijn de fases van opleiding, werken, zorgen en uitrusten (met pensioen) te onderscheiden. Gedurende onze steeds langer wordende loopbanen zullen er veel meer periodes zijn waarin weer een aantal jaren scholing voorop staat, of er gereisd wordt en/of voor kinderen gezorgd.

• Meer werkgevers en vaker hybride
Onze loopbanen duren langer en de schaarste op de markt maakt overstappen gemakkelijker. Bovendien lijken we, en niet alleen de jongere generaties, steeds meer aangetrokken te worden tot hybride vormen van werk: deels voor een werkgever, deels als zelfstandige. We worden steeds meer werknomades: zwerven van plek naar plek, daar waar het goed aansluit op onze behoeftes van dat moment. De behoefte om de hypotheek te kunnen betalen blijft, maar we moeten de zekerheid meer in onszelf zoeken: geen baanzekerheid, maar werkzekerheid. Het gaat erom dat je met jouw ervaring en competenties geld kunt verdienen. Door de krapte op de huizenmarkt en strikte regels voor hypotheken zal de vaste baan voorlopig nog wel aantrekkelijk blijven.

• Zoeken naar wat goed voelt
We willen steeds vaker een baan waarbij we ons nuttig voelen, een steentje kunnen bijdragen aan de maatschappij. Of dat nu is in de ouderenzorg of een NGO of binnen de energietransitie: helder is dat werkgevers die in hun missie een maatschappelijk belang hebben opgenomen en daar consequent op sturen, een stuk aantrekkelijker worden gevonden.

Er is weer meer mogelijk
Steeds meer banen laten zich lastig vervullen: de efficiency en druk, gecombineerd met slechte arbeidsvoorwaarden, hebben bepaalde beroepen minder aantrekkelijk gemaakt. We zien dat in de zorg en het onderwijs. De nadruk zal waarschijnlijk weer meer komen te liggen op de behoeften van werknemers. Na alle jaren van efficiencyslagen bleek dat professionals in de uitvoering massaal de vlucht namen. Er is dus weer meer ruimte voor jouw belang; meer flexibiliteit bijvoorbeeld of meer contact met patiënten. Als je overweegt om een stap te maken, is er grote kans dat het beroep waar nu schaarste heerst weer steeds aantrekkelijker gemaakt zal worden.

Kortom: er is meer mogelijk, maar er moet ook meer. Als professional vallen er de komende decennia waarschijnlijk betere en meer op jouw individuele behoeften afgestemde deals te maken. De band met de werkgever zal waarschijnlijk ook wat vluchtiger zijn: je voelt steeds duidelijker dat je je eigen werkvermogen hebt te managen. Baanzekerheid past niet meer in de dynamiek van de veranderingen. En bovendien geeft de krappe arbeidsmarkt ruimte om behoeften te verkennen: om toch eens wat uit te proberen in een andere baan, nieuwe sector of als zelfstandige naast een vaste baan. En er moet dus ook meer: jouw eigen ontwikkeling vergt meer alertheid en inspanning. Tenslotte: veel banen zijn ook zwaarder geworden, blijf investeren in je eigen veerkracht en zelfinzicht, je vermogen om prioriteiten te stellen en je niet te sterk te laten raken door kritiek.